Aile şirketi, özellikle üst kademe yönetim kademelerinin önemli bir bölümünün aile üyelerince doldurulduğu, kararların alınmasında büyük ölçüde aile üyelerinin etkili olduğu ve en az iki neslin temsil edildiği şirket türüdür. Aile şirketlerinin diğer şirket türlerinden ayırt edilmesini sağlayan ve bu şirketleri karakterize eden bazı özellikler mevcuttur. Bu özellikler işletme politikasını, yönetimden sorumlu kişilerin belirlenmesini, şirkette işlerin yapılma yöntemini, kişilerarası ilişkileri, dolayısıyla kurum kültürünü önemli ölçüde etkiler.

• Kimler İçin Uygundur?
• Neden İhtiyaç Vardır?
• Hedefi Nedir?
• Yöntemi Nedir?

Kimler İçin Uygundur?

İşi bilmek, işin çekirdeğinden gelmek önemlidir. Ama kalıcılık için yeterli değildir. Aile şirketleri, ilişkilerin doğası gereği genel birliktelik, iletişim, tutum değer ve inançlar konusunda çeşitli avantajlara sahiptir. Buna rağmen, ilişkilerin temel kaynağının aile bağlarına dayanması, yetenekli profesyonellerin aile şirketlerindeki yükselme olanaklarının sınırlı olduğu algısını yaratabilir. Yapılan araştırmalar da aile şirketlerindeki en büyük sorunların rol belirsizliği, geleneksel değerlere bağlılık ve ‘kurumsallaşamama’ olduğunu yönündedir.

Neden İhtiyaç Vardır?

Aile şirketleri kurumsallaşma sürecinin etkilerini organizasyonun farklı kademelerinde yaşayabilir. Kurumsallaşma, yönetim kadrolarındaki değişiklikler, büyüme ve küçülme süreçlerdeki değişimlerde sürdürülebilir başarı sağlanması için gereklidir. Bu süreç, planlama ve organizasyon yapısındaki değişikliklerin içselleştirmesiyle başarılabilir. Yaşanan problemin kaynağı, şirketin belli bir büyüklüğe ulaştığı ve gerekli şartların oluştuğu halde "kurumsallaşma" çalışmalarının başlatılamaması ile ilgilidir.

Ailenin iş ile ilgili konuları ciddi ve profesyonel bir şekilde ele almaları, vizyon ve misyonlarını oluşturmaları ve aile içi iletişim, bireyler için gelişim ve kuşaklar arası devir planlarının olması önemlidir. Kurumsallaşma şirketin tamamen profesyonellere terk edilmesi, kontrolün elden çıkartılması değil, şirketin işleyişi ile bağlantılı kuralları, standartları ve prosedürlerinin sistemli olması ve bütün bu süreçlerin kişilerden bağımsız olarak işleyebilmesinin sağlanmasıdır.

Aile işletmelerindeki yönetim fonksiyonlarının oldukça karmaşık olmasının en büyük nedenlerinin başında aile ilişkileri ile iş ilişkilerinin birbirine karıştırılması gelmektedir. Şirkette yetenek ve performansın yerine kan bağının ön plana çıkmasına "nipotizm" adı verilir. Yetenek ve deneyimlerine bakılmaksızın, çocukların işe alınıp hızla yükseltilmesi, şirket içinde yalnızca onlara özgü konumlar yaratılması, ikinci neslin kendisini yılların profesyonel yöneticilerinin tecrübe ve birikimlerine rağmen üstün görme eğiliminde olması, aile şirketlerinde oldukça yoğun bir şekilde karşılaştığımız sorunlardır. 

Hedefi Nedir?

Tüm sistemler, zaman içinde belirli yaşam döngülerinden ve krizlerden geçerler. Bu durum bireyler, aileler, kurumlar gibi her türlü sistem için geçerlidir. Aile şirketlerinde, yaşam döngüsünün gelişme dilimini kuşaklar boyunca yayabilmek çalışma hedeflerinin başında gelir. Aile kavramının yarattığı aidiyet duygusunu destekleyici ve güvenilir çalışma ortamının yaratılmasının temel düşüncesidir.

Yöntemi Nedir?

Aile üyesi yöneticilerin kurum içindeki ilişkileriyle aile ilişkilerinin birbirleriyle çelişmeyip birbirlerini destekler ve tamamlar bir şekilde yürütülebilmesi için gerekli desteği sağlar. Bu doğrultuda her türlü yapısal, kültürel, yönetsel, iletişimsel değişim/dönüşüm çalışmalarını planlar, uygular ve takip sistemleri yaratır. Büyümenin yarattığı kontrolü yitirme duygusunu, etkin iletişim teknikleri kullanarak aşma becerisini kazandırır.